Wat is een depressie?

Een depressie is een stemmingsstoornis en de meest voorkomende psychische aandoening in de westerse wereld. Ongeveer 1 op 4 Vlamingen krijgt ooit in zijn leven met een depressie te maken. Onderzoek wijst uit dat vrouwen vaker met een depressie kampen dan mannen.

We hebben allemaal wel eens last van een sombere bui of weinig zin om iets te ondernemen. Dit is volkomen normaal en deze gevoelens gaan meestal vanzelf weer over. Maar wanneer de sombere stemming en nergens meer plezier in hebben gedurende langere tijd aanhoudt kan je wel eens last hebben van een depressie.

Over het algemeen spreken we van een depressie wanneer je langer dan twee weken heel somber bent of minder interesse en plezier hebt in dingen die je daarvoor wel graag deed.

Een depressie wordt gekenmerkt door aanhoudende gevoelens van verdriet, hopeloosheid en gebrek aan interesse in het leven.

Hoe voelt een depressie

Een depressie voelt overweldigend. Het is alsof je in een donkere tunnel bent zonder licht aan het einde. Je bent altijd moe, zelfs na een lange nacht slaap. Alles wat je normaal gesproken leuk vindt of waar je van geniet, verliest zijn glans en je hebt geen interesse meer in de wereld om je heen.

Je eetlust veranderd – je eet wellicht te veel of juist heel weinig. Hetzelfde geldt voor slapen; je kunt jezelf continu uitgeput voelen en toch worstelen om in slaap te vallen of te blijven, of je kunt juist veel meer slapen dan normaal.

Je voelt je waardeloos, alsof je niets goed kunt doen, en je bent overweldigd door schuldgevoelens, zelfs voor dingen die je niet hebt veroorzaakt of niet kunt beheersen. Het lukt niet meer om je te concentreren en beslissingen nemen gaat al helemaal niet meer, waardoor zelfs de meest alledaagse taken een enorme uitdaging lijken.

Het meest beangstigende zijn de donkere gedachten of zelfs denken aan zelfmoord. Het lijkt alsof deze gedachten niet van jou zijn en dat ze gewoon je hoofd binnenkomen. Het is belangrijk om te onthouden dat deze gevoelens tijdelijk zijn!

Bij de grote meerderheid klaren de depressieve klachten op binnen de 3 maanden en binnen de 6 maanden is zo goed als iedereen hersteld. Maar bij sommige zware depressies kan de herstelperiode aanzienlijk langer zijn, vaak twee jaar of meer. Het is dan ook belangrijk om tijdig professionele hulp te zoeken.

Lees ook: Depressie – Gezondheid en Wetenschap

• Biologische factoren: Erfelijkheid of genetische voorbestemdheid spelen de voornaamste rol in de biologische oorzaken van depressie. Het is opmerkelijk dat depressie in sommige families vaker voorkomt dan in andere. Vrouwen hebben twee keer meer kans om een depressie te krijgen dan mannen. Andere biologische elementen die mogelijk bijdragen zijn stress, hormonale disbalans of een haperend immuunsysteem. Daarnaast kan het gebruik van bepaalde medicijnen, alcohol en drugs ook een depressie in de hand werken.

• Psychische factoren: Sommige persoonlijkheidskenmerken of karaktertrekken, zoals faalangst, weinig zelfvertrouwen, een laag zelfbeeld en moeite om steun te vragen kunnen het risico op depressie vergroten. Maar vaak zijn er geen direct aanwijsbare oorzaken. Daarom dat je je met een depressie zo onbegrepen en alleen voelt.

• Sociale factoren: Ingrijpende gebeurtenissen zoals een overlijden of het verlies van je job kunnen leiden tot langdurige gevoelens van somberheid. Maar ook traumatische ervaringen in het verleden, zoals misbruik, kunnen veel later uitmonden in een depressie. Soms sluipt een depressie erin omdat je al zo lang eenzaam bent of geen sociaal vangnet kent.

Meestal ontstaat een depressie door het samengaan van verschillende factoren.

Hoe weet je of je een depressie hebt: criteria

Om te spreken over een depressie moet je minstens 2 weken last hebben van een sombere stemming of een totaal verlies aan interesse. Je beleeft geen plezier meer aan de dingen die je daarvoor wel graag deed.

Daarnaast heb je minstens nog 4 van de onderstaande symptomen:

• Je eetpatroon veranderd, er komt veel gewicht bij of je valt hard af
• Je hebt slaapproblemen, niet/slecht kunnen slapen of juist te veel slapen
• Alles gaat traag en moeizaam of je bent heel opgejaagd en rusteloos.
• Vermoeidheid, geen fut, gebrek aan energie
• Je voelt je waardeloos en hebt veel schuldgevoelens
• Je hebt moeite met nadenken of je te concentreren en bent besluiteloos.
• Je hebt donkere gedachten, denkt aan zelfdoding of hebt het gevoel dat het beter is als je er niet meer bent

Het aantal symptomen dat er zijn en de klachten die ze veroorzaken bepaalt hoe zwaar een depressie is. De behandeling wordt afgestemd op de ernst ervan.

• Milde depressie: je hebt depressieve gevoelens, maar ze zijn niet zo erg dat ze je leven beheersen. Door zelf wat moeite te doen en met de hulp van vrienden of familie lukt het je om eruit te komen. Een lichte depressie gaat meestal vanzelf over.

• Matige depressie: de klachten een stuk ernstiger en ze hebben een invloed op je dagelijks leven. Je hebt moeite om te werken of naar school te gaan. Je voelt je ook steeds sneller achteruitgaan.

• Ernstige depressie: je hebt last van bijna alle symptomen en de klachten zijn heel erg. Je leven wordt er helemaal door beheerst en je bent niet meer in staat om de normale dagdagelijkse dingen te doen. De donkere gedachten zijn heel aanwezig.

Bij de milde en matige depressie wordt (bijna) nooit medicatie voorgeschreven. Onderzoek wijst uit dat therapie veel beter werkt. De Cognitieve Gedragstherapie (CGT) is wetenschappelijk bewezen de beste methode.
Bij een ernstige depressie is medicamenteuze ondersteuning met een antideprssivum (SSRI) wel noodzakelijk naast de CGT.

Bij het aanpakken van je depressie krijg je een scala aan verschillende strategieën. Allereerst is er de psycho-educatie, waarbij je informatie krijgt over de aard van je depressie, verloop van de behandelingsmethode en de effectiviteit ervan. Daarna stellen we samen haalbare doelen en maak je een stappenplan om te focussen op de toekomst.

Je zult ook leren jezelf te monitoren. Dit betekent dat je je stemming, activiteiten en gedachten opschrijft om patronen te ontdekken die samenvallen met je depressieve stemming. Je wordt gestimuleerd om meer plezierige activiteiten te ondernemen, een strategie die bekend staat als activering.

Daarnaast werken we aan het verbeteren van je sociale vaardigheden en leer je ontspanningstechnieken die je helpen om stress te verminderen.

Je werkt aan het vergroten van je zelfvertrouwen en zelfbeeld. We oefenen ook op communicatievaardigheden, wat je kan helpen om je gevoelens en behoeften effectiever over te brengen.

Een van de belangrijkste strategieën is cognitieve herstructurering. Dit betekent dat je leert om onrealistische negatieve gedachten over jezelf, anderen en gebeurtenissen op te sporen en te veranderen. Tot slot leer je probleemoplossende vaardigheden, inclusief technieken om problemen op te lossen en logisch redeneren, wat je helpt om toekomstige uitdagingen beter aan te gaan.